Visual Basic’in Tarihi Gelişim Süreci
Günümüzde çoğu yazılımcının zevkle kullandığı Visual Basic dilinin tarihi gelişimini merak ettiniz mi? Gelin bu makalede Visual Basic’i biraz daha yakından tanıyalım.
Visual Basic in tarihi 1950 yıllarına kadar dayanır. Basic kelimesinin açılımı “Beginners All-purpose Symbolic Instruction Code” yani “Yeni başlayanlar için çok amaçlı sembolik talimat kodu” kelimeleridir. Visual Basic temeli Dartmouth College profesörü John Kemeny ve Thomas Kurtz tarafından icat edilmiştir. TEMEL denilen eski bir programlama dilidir. İlk dönemlerde, Basic kodu yazmak için GWBASIC; QBASIC, FREE BASIC ve Turbo BASİC editörleri kullanılırdı. Dos tabanlıydı ve görsel dillerdeki kadar program yazmak kolay değildi.
Şuana kadar kullanılan tüm basic derleyicileri aşağıdadır.
Basic Programlama Dilleri Tablosu:
BASIC programlama dilleri
Klasik
Atari BASIC · Atari ST BASIC · BasiEgaXorz · Dartmouth BASIC · GW-BASIC · HP BASIC for OpenVMS · IBM BASICA · IBM Cassette BASIC · IBM Disk BASIC · Locomotive BASIC · MSX BASIC · ScriptBasic · Sinclair BASIC · TI BASIC (TI 99/4A) · Turbo-Basic XL · UBasic · Vilnius BASIC
İşlem-odaklı
BBC BASIC · Beta BASIC · FreeBASIC · GFA BASIC · Liberty BASIC · Microsoft Small Basic · PureBasic · QBasic · QuickBASIC · SuperBasic · True BASIC · Turbo Basic · XBasic · Xblite · Basic4ppc
Nesne uzantılı
BlitzMax · FreeBASIC · Gambas · GLBasic · PowerBasic · ProvideX · RapidQ · REALbasic · Run_BASIC · StarOffice Basic · Visual Basic · Visual Basic .NET
Mobil cihazlar için
NS Basic · Basic4ppc
Biz bunların bir kaç tanesini inceleyeceğiz.
GWBASİC:
GWBASİC derleyicisi 1983 yılında programlama dünyasına ayak bastı. Microsoft’un ilk çalışanlarından Greg Whitten tarafından yazılan bir Dos tabanlı BASIC yazılımıdır. Greg Whitten bu yazılımla BASIC diline farklı bir bakış getirdi. BASIC dilinde kodlar çoğu zaman değişmedi. Kullanılan deyimler genelde aynı kaldı. Örneğin:
10 CLS
20 PRINT "Cyber-warrior" Bu kod ekranı temizleyip, ekrana Cyber-warrior yazar. Bu 1983 yapımı gwbasicde de aynıdır. 2010 vb.nette de aynıdır. Değişen tasarımlar, componentlar ve birkaç detaydır.Farklı olarak her kodun başına 10 ve 10 un katları yazılarak kod yazmaya başlanır. Aradaki farkın 10 olmasının sebebi ilerleyen kod yazma döneminde aralara kod yazabilmek içindir. gwbasic derleyicisi programı exe haline getiremez. Kodlar aynen DOS ekranındaki gibi satır satır alt alta yazılır.
GWBASIC derleyicisine ait ekran görüntüsü:
QBASIC:
qbasic derleyicisi Microsoft tarafından geliştirilmiş işlem tabanlı bir basic derleyicisidir. qbasic’i daha önceki sürümlerden ayıran en önemli özellik (qbasic 4.5 sürümünde gelen) programları exe ye dönüştürebilmesidir. Böylece uzun zamandan sonra programlar dos tabanlı değil exe tabanlı ve direk çalışma imkânı buldu. Bu durum hem yazılımcılar için hem de kullanıcılar için büyük avantajlar sundu.
QBASIC derleyicisine ait ekran görüntüsü:
qbasic’e de bir örnek verip görsel tasarımlar yapabildiğimiz nesne tabanlı derleyicilere geçmenin zamanı geldi.
Not: qbasic de değişken tanımlarken değişkenin sonuna $ simgesi koyup tanımlanır.
ad$="Acial"
soyad$="Crew"
toplam$=ad$+soyad$
print=toplam$
Visual Basic 1.0
Görsel tasarımlar yapabilen ilk basic derleyicisi Mayıs 1991 tarihinde Atlanta, Georgia Comdex / Windows Dünya fuarında, Windows için piyasaya sürüldü. Böylece BASIC dünyasına ilk görsel tasarım yapabilen derleyici gelmiş oldu
Aslında yazılımcılar için büyük kolaylıklar sağlayan visual basic 1.0 eski yazılımcıların alışık olduğu DOS tabanlı derleyicilerden vazgeçemediğinden olacak ki Visual Basic tekrardan DOS ortamında çalışan visual basic 1.0 DOS’u Eylül 1991 de yazılımcıların hizmetine sundu. Geçiş aşamasında Visual Basic DOS’un etkisi yadsınamayacak kadar çok oldu.
Visual Basic 2.0
Visual Basic 2.0 Kasım 1992 de yazılımcıların hizmetine sunuldu. Ara yüzü geliştirildi ve DOS sisteminde kod yazmak böylece tarih oldu. Visual Basic’in 2. sürümü olan bu derleyiciyle gelen active report, yazılımcılar tarafından büyük rağbet gördü. Visual Basic’in bu sürümünün ara yüzü artık Basic’in tüm versiyonlarında genel hatlarını belli etti. Artık Visual Basic daha hazlı ve her kesime hitap edebilir bir hal aldı.
Visual Basic 2.0 a ait bir ekran görüntüsü
Visual Basic 3.0
Visual Basic’in yeni sürümü olan 3.0 1993 yılının yazında Standart ve Profesyonel pakletler olmak üzere 2 şekilde piyasaya sürüldü. En büyük artısı Microsoft Jet Database Engine ve Access veri tabanlarına veri yazıp okuyabilmesiydi. Böylece yazılımcılar veri tabanlarına giriş-çıkış, okuma ve yazma işlemleri yapabildiler.
Visual Basic 3.0 a ait bir ekran görüntüsü: Sizinde görebileceğiniz gibi veri tabanı işlemi yapan bir screen shot.
Visual Basic 4.0
2 yıl aradan sonra Visual Basic 1995 yılında Visual Basic 4.0 ı sevenleriyle kavuşturdu. 3 pakette geldi: Enterprise Standart ve profesyonel. En büyük özelliği hem 32 bit hem de 16 bit işletim sistemlerine uygun halde programlar yazılabiliyordu. Bu sürüm birçok yeniliği beraberinde getirdi. Önceki sürümlerde VBX kontrolleri kullanılırken bu sürümde OLE denetimleri yani .ocx uzantılı denetimler kullanılmaya başladı. (ole denetimleri artık activex denetimi olarak isimlendiriliyor.)
Her yeni bir sürüm yanında problemlerle birlikte geldi. ancak hiç biri visual basic 4.0 kadar problemli olmadı. Yenilikleri çok olan bu sürüm; programlarda ve kodlarda yaşanan problemlerle en yakın zamanda 5.0 a yükseltilecekti.
visual basic 4.0 a ait ekran görüntüsü:
Visual Basic 5.0
Visual Basic’in 1997 yılında gecikmeli olarak çıkmıştır. Visual Basic 4.0 da gelen eksik özellikler ve program çakışmaları giderilmiş ve kullanıcıya daha basit bir ara yüzü sunulmuştur. 32 bit işletim sistemlerine göre yazılmış olan bu sürüm, 16 bit işletim sistemi kullanan yazılımcılar için Visual basic 4.0 converter (çevirici) programını ücretsiz olarak hizmete sunmuştur. Böylece visual basic 5 kodları kolayca visual basic 4 kodlarına çevrilebiliniyordu. Visual Basic 5.0 daha önceki sürümlerine nazaran daha hızlı ve performansı yüksekti. Bu yüzden olacak ki 6. sürümü 3 yıl sonra kullanıcılara sunuldu
Visual Basic 6.0
Visual Basic dilinin vb.net’e geçmeden önceki en kapsamlı sürümüdür. 1998 yılında piyasaya sürüldü ve vb.net ten sonra en çok kullanılan derleyici özelliğine sahiptir. Şuan ben de dahil hala bu sürümü kullanan yazılımcılar yadsınamayacak kadar fazla. Ara yüzü olsun component ları olsun, kod yazma kolaylığı olsun birçok özelliğe sahip bir derleyicidir. Gel görelim ki Microsoft uzun yıllar önce (2005 yılından itibaren) bu sürüme verdiği desteği geri çekti. 32 bit ve (kısmen) 64 bite uyumludur. windows wista hariç diğer işletim sistemlerine rahatlıkla kurulup çalıştırılabilir exe haline getirilebiliyor.
Visual Basic den VB.NET’e geçiş aşaması:
Microsoft 2002 den itibaren yazılım pazarının gerisinde kalmamak için visual basic sürümlerinin yerine .net sürümlerine geçmeye karar verdi. .NET Microsoft’un yeni stratejilerinin ortak adıdır. NET teknolojisi tüm programlar için gerekli altyapıyı tek bir çatı altında toplamaktır. Visual basic 6 dan farkı ise yeni geliştirilen .NET ile kod yazma işlemlerinin kısaltılmış olması , işletim sistemine ve programlara daha iyi ulaşım daha esnek program yazabilme ve yayınlayabilmedir. Böylece Microsoft diğer dillerle rekabete girmeye devam etmek istedi.
VB.NET, VB’den daha esnek tamamen OOP destekli, daha güvenilir ve kullanışlı bir dildir. Ayrıca internet uygulamalarına da destek vermektedir.
OOP: ingilizcesi Object Oriented Programming kelimelerinin baş harflerinden oluşur. Türkçesi Nesne Yönelimli Programlama’dır.
Vb.net ’in ilk sürümü vb.net 2002
vb.net 2002 namı diğer vb 7.0.
Yukarıdaki açıklamalarda göz önüne alacak olursak Microsoft yeni atağıyla 2002 yılında vb.net e geçti. vb.net’in ilk göze çarpan özelliği Microsoft FrameWork 1.0 referans olarak kabul etmesiydi. Yazılan her prosedür daha detaylı açıklamalar sunuyordu.
Visual Studio 2003
Vb.net in 2. sürümü olan vb.net 2003 namı diğer vb7.1 vb2002 nin hatalarını gidermek için bir sene sonra piyasada boy gösterdi. Ara yüzü geliştirildi ve daha hızlı daha kapsamlı bir derleyici haline getirildi.
Visual Studio 2005:
VS 2005 ile sağlam bir şekilde yapabildiğimiz güzel bir özellik olan kişiselleştirme ile kendinize kullanacağınız şablonu hazırlayıp, her defasında ayar yapmaktan kurtulmamızı sağlayabiliriz. Bunu konfigürasyon dosyaları tutarak yapıyor tabii ki. Tools/Import-Export kısmından bu konfigürasyonu belirleyebiliyoruz. VS 2005 ile yazılan her yazıyı track ederek sol taraftaki alanda belirli kurallar çerçevesinde renklendirme yapmakta ve geliştiricinin aklındaki sorulara anında cevap vermeyi hedeflemektedir. Mesela bir kod yazdığımız zaman o dosyada ilk durumuna göre bir değişiklik yapılmıştır. VS2005 bu yeni yazdığımız yerden itibaren kaydedilene kadar sarı renkte bir belirteç ile tracking yapar. Ne zamanki geliştirici projeyi kaydetsin veya derlesin (derlerken proje kaydedilir) bu sarı alanların hepsinin yeşile döndüğünü görürüz. Yeşilin anlamı o kodların az önce yazılıp derlendiğini belirtmek içindir.
Visual Studio 2008
Vb.net in 2005 den sonra çıkan diğer sürümü vb.net 2008dir. 2008 yılında piyasaya sürülmüştür.
Visual Studio 2008 ile gelen yenilikleri şu şekilde sıralayabiliriz.
ASP.NET AJAX Entegrasyonu
LINQ (Language Integrated Query)
ListView ve DataPager Kontrolleri
Web Servislerinde WCF Destegi
3.0 sürümü ile Uyumu
.NET3.0 ile hazırlanmış olan uygulamalar .NET3.5 ile çalıştırılmak istendiğinde yeni sürüme güncelleme yapılarak sorunsuz bir biçimde çalıştırılması sağlanmıştır.
Vb.net 2010
VB.NET 2008 den sonra tam sürüm olarak son çıkan Visual Studio 2010’nun ULTIMATE,PREMIUM ve PROFESSIONAL adlı üç sürümü mevcuttur.Bu sürümler dışında ücretsiz olarak kullanabileceğimiz bazı özellikleri kısıtlanmış olan EXPRESS sürümü de mevcuttur.
En kapsamlı özelliklere sahip olan sürümü ULTIMATE sürümüdür. Diğer sürümlerdeki özelliklere ek olarak Debugging,Test ve Analiz araçlarına sahiptir.
PREMIUM sürümü ise Professional sürümdeki özelliklere ek olarak analiz araçlarının ve gelişmiş veritabanı desteğine sahiptir.
vb.net 2011 beta sürümü şuan Microsoft un sitesinden indirilebilir.
Evet, bugüne kadar kullanılan basic sürümlerinin birçoğunu inceledik. DOS ortamından işletim sistemlerine uyumlu olan birçok BASİC sürümünün genel marifetlerini öğrendik. 1950 li yıllardan bugüne kadar kalitesini sürekli artırarak gelişen BASIC, yazılımcılara göre artık c# a benzemeye başlamış. Bana göre işlevliği ve görselliğine bakacak olursak birçok dilden gelişmiş bir dildir.
